Türkiye’de Kağıt Geri Dönüşümü
Türkiye’de kağıt geri dönüşümü, 1990’lı yıllarda başlasa da, sistematik olarak son on yıldır yapılmaktadır. Kağıt toplamanın bir meslek haline geldiği günümüzde, özellikle metropollerde ve büyük şehirlerde bulunan kağıt geri dönüşüm tesislerinde kağıt geri kazanımı yapılmaktadır. Geri dönüşüm ile ilgili yazı dizimizin bu bölümünde, geri dönüşüm ile ilgili genel bilgiler verdikten sonra Türkiye’de kağıt geri dönüşümü konusunu inceleyeceğiz.
Kağıtları Geri Dönüşüme Nasıl Verebilirim?
Ülkemizde insan sağlığı ve çevre sağlığını korumak için, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı atık geri dönüşümü yapmaktadır. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na bağlı ALO 181 Çağrı Merkezinde bulunan birim, vatandaşların geri dönüşüm ile ilgili tüm sorularına cevap vermektedir. 2013 yılından beri faaliyet gösteren bu birim genel olarak vatandaşların geri dönüşüm yapmasına destek vermektedir. Ambalaj atıkları, kağıt atıkları atık pil ve akümülatörler, binek araçların hurdaya ayrılması, bitkisel atık yağları toplama merkezleri ve atık elektrikli ve elektronik eşyaların geri kazanımı ile ilgili vatandaşların sorularına yanıt vermektedir. Kağıtları geri dönüşüme vermek istiyorsanız ALO 181 Çağrı Merkezini arayarak bilgi alabilirsiniz.
Çöp kutunuzun yanında kağıdın yoğun olarak kullanıldığı yerlerde bir geri dönüşüm kutusu bulundurun. Çöpü dışarıda tutmak için her bir bölmeyi açık bir şekilde işaretleyin!
Geri dönüştürebileceğiniz kağıt türlerini bilin. Bu, kaldırım kenarı veya bırakma programınıza bağlı olacaktır. Bölgenizde nelerin geri dönüştürülebilir olduğunu öğrenmek için ALO 181 Çağrı Merkezini arayın. Geri dönüştürülebilir kağıtları ve kutuları temiz ve kuru tutun.
Geri dönüştürmeden önce kağıdın her iki tarafını da kullanın. Kullanılmış yazıcı kağıdının arkasına taslaklar yazdırın veya not kağıdı olarak kullanmak üzere bir deste saklayın.
Eski dosyaları yapışkan etiketlerle kaplayarak dosya klasörlerini ve zarfları yeniden kullanın.
E-postanızı ve belgelerinizi yazdırmak yerine elektronik klasörler halinde sıralayın.
Kağıt ürünler üzerindeki etiketleri kontrol edin ve kağıdın geri kazanılmış kağıt kullanılarak yapıldığını belirten "geri dönüştürülmüş içerik" kelimelerini arayın. Pek çok mağazada geri dönüştürülmüş içerikli yazıcı kağıdı, defterler, teksir kağıtlar, not kartları, post-itler, tebrik kartları ve daha fazla kağıt çeşidi bulunur. Geri dönüştürülmüş kağıt yapmak, aynı tür kağıdı işlenmemiş doğal kaynaklardan yapmaktan yüzde 64 daha az enerji ve yüzde 58 daha az su kullanır.
Atık Kağıt Geri Dönüşüm Nasıl Yapılır?
Neredeyse tüm kağıt türleri geri dönüştürülebilir. Kağıt geri dönüşüm kutularında genel olarak kabul edilmeyen kağıt öğeler arasında kahverengi zarflar ve kraft zarflar, karbon kağıtlar, kağıt havlular, mendiller, şeker ambalajları, kahve fincanları ve pizza kutuları bulunur. En yaygın olarak geri dönüştürülen kağıt öğelerden bazıları karton, gazete kağıdı ve dergiler, kılavuzlar ve kitapçıklar ile ofis kağıtlarını içerir. Peki kağıt geri dönüşümü nasıl yapılır?
Kağıt Geri Dönüşüm Sürecinin İlk Aşaması
Kağıt geri dönüşüm süreci toplama, taşıma ve ayırma ile başlayan üç aşamadan oluşur.
Atık kağıtlar, kağıt geri dönüşüm kutularında toplanır ve diğer kağıt geri dönüşüm kutularından alınan kağıtlarla birlikte büyük bir geri dönüşüm konteynerine konur.
Geri kazanılan veya toplanan tüm kağıt atıklar daha sonra bir toplama aracı veya kamyonla kağıt geri dönüşüm tesisine taşınır.
Kağıtlar, geri dönüşüm tesisine nakledildikten sonra, karton, gazete kağıdı, dergi kağıdı ve bilgisayar kağıdı gibi farklı kağıt kategorilerine ayrılır.
Geri dönüştürülmüş kopya kağıdı üretmek, ağaçların yüzde 100'ünü, enerjinin yüzde 31'ini ve suyun yüzde 53'ünü kurtarır ve yüzde 39 daha az katı atık üretmeyi sağlar.
Kağıt Geri Dönüşüm Sürecinin Ana Aşaması
Kağıtlar sınıflandırıldıktan sonra kullanılabilir ham maddelere dönüştürülür. Bu aşama, kağıt hamuru yapmak ile başlar. Kağıt hamuru, su ve kimyasalları içerir. Kağıdı hamur haline getirmek için, makineler su ve kimyasallar eklenmeden önce kağıdı keser. Daha sonra kağıdı, kağıt liflerine ayırmak için ısıtılır. Son olarak karışım, hamur olarak bilinen bir karışıma dönüşür.
Kağıt hamurunda kirlenmeyi gidermek için hamur, tutkal küreleri ve plastik parçaları gibi kirleticileri çıkarmak için farklı boyut ve şekillerde deliklere sahip eleklerden geçirilir. Kağıt hamuru hala zımba gibi ağır kirletici maddeler içeriyorsa, hamur büyük koni şeklindeki silindirlerde döndürülebilir. Silindirler, merkezcil kuvvet kullanarak ağır kirleticileri koninin dışına atarken, hafif kirleticiler koninin merkezine hareket eder ve uzaklaştırılır.
Daha sonra, hamurun kağıt liflerinden mürekkebin çıkarılmasına başlarken, yapışkanlar olarak bilinen yapışkan malzemeler de ayrılır. Mürekkep temizleme, parçalama ve kimyasalların eklenmesi gibi mekanik işlemlerin bir kombinasyonu yoluyla yapılır. Hafif ve küçük mürekkep parçacıkları su kullanılarak çıkarılırken, daha ağır ve daha büyük parçacıklar flotasyon adı verilen bir işlemde hava kabarcıkları kullanılarak çıkarılır.
Arıtma aşamasında, kağıt liflerinin şişmesi için hamur dövülür. Hamuru dövmek, ayrılan liflerden yeni kağıt üretimini kolaylaştırmak için tek tek lifleri de ayırır. Renklendirme gerekiyorsa, boyaları kağıttan çıkarmak için elyaflara renk sıyırma kimyasalları eklenir. Amaç beyaz geri dönüştürülmüş kağıt üretmek olduğunda, kağıt hamuru oksijen, klor dioksit veya hidrojen peroksit ile ağartılarak daha parlak veya beyaz hale getirilir.
Kağıt Geri Dönüşüm Sürecinin Son Aşaması
Kağıt geri dönüşüm sürecinin son aşamasında, temizlenen kağıt hamuru daha sonra yeni kağıt üretiminde kullanılmaya hazır hale gelir. Normalde hamur, yeni kağıda ilave pürüzsüzlük ve dayanıklılık sağlamak için işlenmemiş ağaç lifleri ile karıştırılır. Bununla birlikte, geri dönüştürülmüş kağıt lifleri tek başına da kullanılabilir. Bu aşamada kağıt hamuru kimyasallar ve sıcak su ile karıştırılır. Karışımdaki sıcak su yüzdesi kağıt liflerinden ve kimyasallardan çok daha fazladır.
Karışım, bir kağıt yapma makinesinin ana kutusuna gönderilir ve makine içinde çok hızlı hareket eden büyük tel örgü benzeri bir eleğe sürekli püskürtülür. Karışımdan gelen su süzülmeye başladığında, geri dönüştürülmüş kağıt lifleri sulu bir tabaka oluşturmak için hamur olmaya başlar. Levha, daha fazla su sıkarak yeni üretilmiş bir kağıt yaprağına neden olan bir dizi keçe kapaklı baskı merdanesi boyunca hızla hareket eder. Kağıt geri dönüşüm süreci bu şekilde tamamlanır.
Türkiye'de Geri Dönüşüm Nasıl Yapılır?
Küresel ısınma ve iklim krizi, dünyadaki milyonlarca insanı çevreyi korumak, geri dönüşüm yapmak ve geri kazanım yapmak konularında harekete geçirdi. Türkiye’de son on yılda, geri dönüşüm konusunda önemli adımlar atıldı. Hem ülke ekonomileri, hem insan ve çevre sağlığını korumak için geri dönüşüm yapmak oldukça önemlidir.
Türkiye’de yasalarla desteklenen geri dönüşüm ve atık yönetimi sektöre 5 milyar euro değerinde bir pazar haline gelmiştir. Avrupa Birliği uyum sürecinde, KOBİler, orta ölçekli işletmeler ve büyük ölçekli işletmeler ile holding geri dönüşüm ve atık kazanım sistemleri ile ilgili çalışmalar yapmaktadır.
Avrupa Birliği uyum sürecinde geri dönüşüm eylem planı yapılmaktadır. Bu eylem planına göre, devlete, geri dönüşüm ve atık yönetimi teknolojileri geliştirmek için Ar-Ge çalışmaları desteklenecektir. KOBİ’lerin geri dönüşüm ile ilgili tüm projeleri KOSGEB tarafından desteklenecektir. Geri dönüşüm ve atık kazanım ile ilgili sektörel bilgiler toplanacak ve bu sektörde faaliyet gösteren kurum ve kuruluşlar için kullanıma hazır veriler halinde sunulacaktır.
Aynı zamanda kamu kurumlarında ve kuruluşlarında atık yönetimi ve geri dönüşüm programları için bütçe ayrılacaktır. Çevre mevzuatları sürekli olarak gözden geçirilecektir ve sektör verimli hale getirilecektir. Ayrıca yerel yönetimlerin atık toplama sistemleri desteklenecektir.
Türkiye’de Geri Dönüşüm ve Atık Kazanım Hedefleri
Türkiye’de geri dönüşüm ve atık kazanım hedefleri aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.
Türkiye'de Geri Dönüşüm Yapan Kuruluşlar
Türkiye’de Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yetkilendirilen geri dönüşüm kuruluşları arasında LASDER (Lastik Sanayicileri Derneği), TAP (Taşınabilir Pil Üreticileri ve İthalatçıları Derneği), AKÜDER (Akümülatör Üretici ve Geri Kazanım Sanayicileri Derneği), TÜMAKÜDER (Tüm Akü İthalatçıları ve Üreticileri Derneği), PETDER (Petrol Sanayi Derneği), ÇEVKO ( Çevre Koruma ve Ambalaj Atıkları Değerlendirme Vakfı İktisadi İşletmesi), TÜKÇEV (Tüketici Ve Çevre Eğitim Vakfı İktisadi İşletmesi), PAGÇEV ( Türk Plastik San. Araşt. Geliştirme ve Eğitim Vakfı Geri Dönüş. İkt. İşt.), ELDAY (Elektrik ve Elektronik Geri Dönüşüm ve Atık Yönetimi Derneği İkt. İşl.), TÜBİSAD (Bilişim Sanayicileri ve İş adamları Derneği İktisadi İşletmesi), AGİD (Aydınlatma Gereçleri İmalatçıları Derneği Ticari İşletmesi) ve AGED (Atık Kâğıt ve Geri Dönüşümcüler Derneği) vardır.
İstanbul’da Belediyelerin Atık Kağıt Toplama Sistemleri
İstanbul, ülkemizde geri dönüşüm ve atık kazanım sektöründe en faal şehirdir. Büyük bir metropol olmasından dolayı sürekli atık üretilen bu şehirde belediyeler farklı geri dönüşüm projeleri hazırlamaktadır. Yazının bu bölümünde İstanbul’daki belediyelerin geri dönüşüm projelerini inceleyeceğiz.
İstanbul Büyükşehir Belediyesi
İstanbul Büyükşehir Belediyesi Atık Yönetim Müdürlüğü tarafından yapılan Akıllı Mobil Aktarma İstasyonları projesi pet şişelerin ve metal şişelerin geri dönüşüme kazandırılmasını amaçlamaktadır.
Akıllı Mobil Aktarma İstasyonları, İstanbul’daki çeşitli metro duraklarında uygulamaya kondu. İlerleyen yıllarda eğitim kurumlarında ve kamu kuruluşlarında da yer alacak Akıllı Mobil Aktarma İstasyonları, belediye iştiraki İSBAK tarafından üretilmektedir ve denetlenmektedir. Ayrıca İSBAK tarafından Akıllı Mobil Aktarma İstasyonlarına istatistiksel ve mekanik tepkiler ölçülmektedir ve kayıt altına alınmaktadır.
Pilot çalışma olarak iki adet İTÜ Ayazağa Metro Durağında ve bir adet Şişhane Metro Durağında olmak üzere üç adet Akıllı Mobil Aktarma İstasyonu hizmet vermektedir.
Bunun dışında İstanbul Büyükşehir Belediyesi iştiraki İSTAÇ, çocuklara çevre ve geri dönüşüm bilinci aşılamak için “Atık Ayrıştırıcısı” (Atık Ayrıştırıcısı Android uygulaması ve Atık Ayrıştırıcısı Apple uygulaması) ve “Atık Avcısı” (Atık Avıcısı Android uygulaması ve Atık Avıcısı Apple uygulaması) adında iki farklı oyun oluşturdu. Bu oyun akıllı telefonlara ve tabletlere ücretsiz olarak indirilmektedir. Bu oyun sayesinde, İstanbul’da yaşayan çocuklar kağıt, plastik, cam ve metal gibi atık türlerini tanıyacak. Ayrıca atık ayrıştırma kazandırma alışkanlığı kazandıracak.
Kadıköy Belediyesi
Kadıköy Belediyesi son yıllarda geri dönüşüm konusunda etkileyici projeler üretmeye devam etmektedir. Kadıköy’de son alınan verilere göre, her gün 600 ton çöp toplanmaktadır. Bu atıkların bir kısmı geri kazandırılmaktadır.
2008 yılında kurulan Atık Toplama Sistemi sayesinde Kadıköy Belediyesi sınırları içinde yaşayan vatandaşların geri dönüşüme katkı sunmasına destek verilmektedir. Bu kapsamda ambalaj atıkları, bitkisel yağlar, atık piller ve atık elektronik cihazları toplanmaktadır. Kadıköy Belediyesi içinde 918 farklı noktada farklı türlerde atık toplama ekipmanı vardır. Atık Getirme Noktaları, mobil uygulamanın akıllı telefonlara indirilmesiyle ulaşılabilmektedir.
Kadıköy Belediyesi’nde her yıl düzenlenen Atıksız Yaşam festivali, geri dönüşümün önemine dikkat çekmek için hazırlanmaktadır.
Bunun dışında belediye çevre denetim ekibi, görüntü, gürültü, hava ve su kirliliğinin tespiti ile kalitesinin korunması, elektromanyetik kirliliklerin tespiti ve haritalandırılması gibi çalışmalar yapmaktadır. Bu şekilde Kadıköy Belediyesi tarafından çevre izleme sistemi oluşturulacaktır.
Kadıköy Belediyesi’nin kurduğu Ekolojik Yaşam Merkezi’nde kamu kurumları ve okullarda eğitimler için çeşitli çalışmalar verilmektedir. Çevre bilinci geliştirmek adına, her yaş grubuna uygun farklı eğitimler ve atölye çalışmaları gerçekleştirilmektedir.
Beşiktaş Belediyesi
Beşiktaş Belediyesi’nde kağıt, plastik ve metal atıklar, ambalaj atık toplama aracı ile toplanmaktadır. Karışık olarak bulunan atıklar, atık sahasında ayrıştırılmaktadır. Bu atıkların toplanması için pek çok farklı Beşiktaş belediyesi atık toplama noktaları bulunmaktadır. 444 44 55 numaralı İletişim Merkezi aranarak atık kutularının boşaltılması talep edilebilmektedir.
Ümraniye Belediyesi
Ümraniye Belediyesi, doğal kaynakların israfını önlemek ve çevreyi korumak adına geri dönüşüm projeleri gerçekleştirmektedir. Ümraniye Belediyesi geri dönüşüm çalışmaları içerisinde ambalaj atıklarını kaynağında ayrı ayrı toplamak bulunmaktadır. Bu şekilde ayda ortalama bin ton kadar ambalaj atığını geri kazandırılmıştır. Ayrıca Ümraniye Belediyesi, çeşitli çalışmalarla cam atıklar, bitkisel atık yağlar, madensel atık yağlar, elektronik atıklar ve pil atıklarını toplamaktadır.
Ümraniye Belediyesi, bu projelerin yanı sıra ilçe genelindeki okullar, işyerleri ve siteler çevre bilinci seminerleri düzenlemektedir.
Üsküdar Belediyesi
Üsküdar Belediyesi, daha iyi bir gelecek için sıfır atık sloganı ile Dönüşümde Üsküdar Modeli’ni başlattı. Bu projede 900 kişiden oluşan bir ekip sayesinde geri dönüşüme kazandırılacak çeşitli türlerdeki atıklar toplanmaktadır. Ayda yaklaşık 5 bin ton atık, bu proje kapsamında geri kazandırılmaktadır.
Üsküdar Belediyesi Atık Yönetim Merkezi’nde kağıt atıklar, metal atıklar, ahşap atıklar, elektronik atıklar ve plastik atıklar ayrıştırılmaktadır ve geri dönüştürülmektedir. Bu tesiste her gün 500 tondan fazla çöp geri dönüştürülmektedir.
Fatih Belediyesi
Fatih Belediyesi, Mobil Atık Getirme Merkezi Projesi sayesinde geri dönüşüme katkı sağlamaktadır. Atık Getirme Merkezlerine, vatandaşlar biriktirdikleri atıkları getirmektedir. Bu atıklar, personel tarafından kaydedilmektedir. Atıklarını getiren vatandaşlar, 25 puana ulaştığı zaman market hediye çekleri teşvik olarak belediye tarafından verilmektedir.
Eyüp Belediyesi
Eyüp Belediyesi, ambalaj atığı geri kazanım projeleri merkezinde 12 adet ambalaj atığı toplama aracı, 13 şoför, 17 kamyon arkası personel, ayrıştırma çadırında 8 personel ve 4 büro personeli olmak üzere toplam 42 personel bulunmaktadır. Bu ekip, aylık ortalama 464 ton ambalaj atığı toplamaktadır ve bu atıkları geri dönüştürmektedir. Eyüp Belediyesi ekipleri ambalaj atıklarının yanı sıra atık elektronik aletler, atık camlar, atık piller ve bitkisel yağ atıkları toplamaktadır.
Şişli Belediyesi
Şişli Belediyesi de kağıt atıklar, karton atıklar, metal atıklar, plastik atıklar ve cam atıkları toplamaktadır ve geri dönüştürmektedir. Atıkları, dünyaya geri kazandırmak amacıyla ambalaj atıkları, bitkisel atık yağlar, elektrikli atıklar ve elektronik atıklar, atık piller, atık giysiler, atık ayakkabılar, atık tekstiller, atık lastikler, atık motor yağları ve tehlikeli atıklar Şişli Belediyesi çevre hizmetleri ekipleri tarafından toplanmaktadır ve geri dönüştürülmektedir.
Kağıt Geri Dönüşüm Örnekleri
Dünyanın pek çok farklı bölgesinde, oldukça etkileyici kağıt geri dönüşüm projeleri yapılmaktadır. Farklı ülkelerdeki en iyi kağıt geri dönüşüm örneklerini yazımızın bu bölümünde bulabilirsiniz.
Koca Göbekli Çöp Kutuları (BigBelly Bins)
İlk kez Avustralya’da yapılan akıllı çöp kutularına Koca Göbekli Çöp Kutuları adı verilmektedir. Bu akıllı çöp kutularına çöpler atıldığı anda farklı türlere ayrıştırılmaktadır ve yeni çöpler için yer açılmaktadır. Her bir akıllı çöp kutusu 600 litre kapasitesindedir. Standart çöp kutularından çok daha büyük bir hacme sahip olan bu akıllı çöp kutuları atıkları ayrıştırmaktadır. Üstelik geri dönüşüm için atıkların daha az yer kaplamasını sağlamaktadır. Böylece atık merkezlerine daha fazla atık taşınmaktadır. Bu da karbon salınımının düşmesi anlamına gelmektedir. Güneş enerjisi ile çalışan akıllı çöp kutuları, kapasitesine ulaşmaya yaklaştığında GPS ile atık merkezine haber göndermektedir. Akıllı çöp kutuları ilk defa Avustralya’da kullansa da artık New York, Rotterdam, Amsterdam, Tokyo, Londra ve Dublin gibi dünyanın önemli merkezlerinde de kullanılmaya başlandı.
Kamikatsu Kasabasında Sıfır Atık Projesi
Sıfır atık hedefi olan pek çok ülke olsa da Japonya’nın Kamikatsu kasabasında bu hedef gerçekleşmiş görünmektedir. Kasabalılar gönüllü olarak ürettikleri tüm atıkları ayrıştırmaktadır ve geri dönüştürmektedir. 1700 kişinin yaşadığı bu kasabada, atıklar otuz dört farklı kategoriye ayrılmaktadır. Bu kasabanın sakinleri, atıkları kendileri geri dönüşüm merkezlerine taşımaktadır. Bunun yanı sıra bu kasabada yalnızca geri dönüşüm değil ileri dönüşüm de yapılmaktadır. Bu kasabada, kullanılmış eşyalar, kasabada yaşayan kişiler tarafından yeniden değerlendirilmektedir.
Geri Dönüşümde Yükselen Yıldız: İsveç
İsveç’in dünyanın en gelişmiş ülkelerinden birisi olmasını bir nedeni var. Hemen hemen tüm ürünler ve atıklar yeniden kazanım ile geri dönüştürülmektedir. İsveç’te gazeteler kağıda dönüştürülmektedir. Plastik şişeler ve cam şişeler tekrar tekrar kullanılmaktadır. Bu tür ürünler eritilmektedir ve yeni nesnelere dönüştürülmektedir. Yiyecek atıkları ise kompost haline getirilmektedir ve bitkiler için gübre olarak kullanılmaktadır. İsveç’te geri dönüştürülemeyen ürünler ise yakılmaktadır ve enerji elde edilmektedir. Çöp yakma tesislerinde oluşan duman filtrelenmektedir. Geriye kalan küller ise yol yapımında değerlendirilmektedir.
Kaynaklar:
https://181.csb.gov.tr/geri-donusum-icin-alo-181-i-arayabilirsiniz-haber-64185
https://atikyonetimi.ibb.istanbul/akilli-geri-donusum-konteyneri/
http://ekolojikyasam.kadikoy.bel.tr/haberler/atiksiz-yasam-hareketi-basliyor-08-06-2020
https://www.uskudar.bel.tr/tr/main/news/uskudar-belediyesi-turkiyenin-en-buyuk-geri-d/1694
https://www.eyupsultan.bel.tr/tr/main/pages/geri-kazanim-donusum-faaliyetlerimiz/763
Etiketler:
